Το δασικό περιβάλλον της Π.Ε. Κέρκυρας

 

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΑΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

 

Οι κύριες ζώνες δασικής βλάστησης στην Ελλάδα, σύμφωνα με το σύστημα Braun-Blanquet είναι:

1. ευμεσογειακή ζώνη βλάστησης

2. παραμεσογειακή ζώνη βλάστησης

3. ζώνη βλάστησης οξιάς-ελάτης και ορεινών παραμεσόγειων κωνοφόρων

4. ζώνη βλάστησης ψυχρόβιων κωνοφόρων

5. ανωδασική ζώνη βλάστησης

6. αζωνική βλάστηση

 

Στην Κέρκυρα υπάρχουν διαπλάσεις κυρίως των δύο πρώτων ζωνών και της τελευταίας, με πολλές φορές ασαφή όρια μεταξύ τους.

 

Περιφερειακή Ενότητα Κέρκυρας

 

ΕΥΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΖΩΝΗ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ

 

Εδώ συναντάμε κατά βάση, αειθαλή υψηλά δάση και κυρίως χαμηλά δάση/θαμνώνες αείφυλλων ειδών (μακί - maquis).

 

Στην Κέρκυρα υπάρχουν υψηλά δάση Χαλεπίου Πεύκης Pinus halepensis (κυρίως σε σαθρά στην κεντροδυτική ακτογραμμή και στους Παξούς και φυτεμένα και αλλού), ενώ σε φυτεύσεις έχει χρησιμοποιηθεί και η συγγενική της Τραχεία Πεύκη Pinus brutia. Σε κάποιες κοιλάδες της κεντρικής Κέρκυρας συναντάμε με τη μορφή δάσους και την Κουκουναριά Pinus pinea, σε μίξη με δρύες καστανιές και μακί. Από τα κωνοφόρα εδώ βρίσκουμε και το Κυπαρίσσι Cupressus sempervirens, το οποίο όμως είναι αρχαία ανθρωπογενής εισαγωγή από το Αιγαίο.

Δάσος Χαλεπίου Πεύκης στο Γιαλισκάρι

Δάσος Κουκουναριάς στο Κομπίτσι

 Υψηλά δάση αείφυλλων σκληρόφυλλων πλατύφυλλων υπάρχουν σε μερικές περιοχές με κυριαρχία της Αριάς Quercus ilex, αλλά και του Πουρναριού Quercus coccifera, της Δάφνης Laurus nobilis και του Φιλυκιού Phillyrea latifolia. Εδώ συχνά βρίσκουμε και φυλλοβόλα είδη όπως η Χνοώδης Δρυς Quercus pubescens, η Μακρολέπιος Δρυς Quercus ithaburensis subsp. macrolepis, η Κουτσουπιά Cercis siliquastrum, η Μελικουκιά Celtis australis και σε μέσα υψόμετρα ο Φράξος ο Όρνος Fraxinus ornus και η Κοκορεβυθιά Pistacia terebinthus.

Υψηλό δάσος Αριάς στην Αγ.Τριάδα

  Σε λιγότερο ευνοϊκές θέσεις ή σε περιοχές που υποβαθμίστηκαν τα προηγούμενα δάση βρίσκουμε χαμηλά δάση/θαμνώνες αείφυλλων (μακί - maquis) με ύψος συνήθως μέχρι 6μ. Χαρακτηριστικά είδη εδώ είναι το Πουρνάρι Quercus coccifera, η Αριά Quercus ilex, η Κουμαριά Arbutus unedo, ο Σχίνος Pistacia lentiscus, ο Ράμνος Rhamnus alaternus, το Φιλύκι Phillyrea latifolia, το Δενδρώδες Ρείκι Erica arborea, το Σπάρτο Spartium junceum, η Μυρτιά Myrtus communis, το Βιβούρνο Viburnum tinus, το Ρούδι Rhus coriaria κτλ.

Μακί στου Οθωνούς

 Σε πιο ξηροθερμικές θέσεις βρίσκουμε επίσης την Αγριελιά Olea europaea var. sylvestris, την Χαρουπιά Ceratonia siliqua και την Γκορτσιά Pyrus spinosa.

Σε περιοχές με έντονη επίδραση της θάλασσας υπάρχουν και δύο είδη άρκευθου, η Μακρόκαρπη Άρκευθος Juniperus macrocarpa και η Φοινικική (Κωνική) Άρκευθος Juniperus turbinata (syn. Juniperus phoenicea var. turbinata).

Δάσος άρκευθων στην Λθ.Κορισσίων

  Αν υπάρχει χρόνια υποβάθμιση τα ψηλά μακί μετατρέπονται σε χαμηλά μακί (garrigue), με ύψος μικρότερο του 1,5μ και κυρίαρχα είδη το Πουρνάρι Quercus coccifera, το Σχίνο Pistacia lentiscus, τον Ασπάλαθο Calicotome villosa, το Χαμορείκι Erica manipuliflora, διάφορα είδη λαδανιάς Cistus sps. κτλ.

Χαμηλά μακί και κυπαρισσώνας στην Ερείκουσα

Με περαιτέρω υποβάθμιση τα μακί (συχνές φωτιές, υπερβόσκηση κτλ) μετατρέπονται σε φρύγανα.

 

ΠΑΡΑΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΖΩΝΗ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ

 

Σε πιο δροσερές θέσεις και σε μεγαλύτερα συνήθως υψόμετρα από την ευμεσογειακή ζώνη, βρίσκουμε την παραμεσογειακή ζώνη. Εδώ τοπικά υπάρχουν υπολείμματα δάσους φυλλοβόλων δρυών. Η πιο διαδεδομένη είναι η Χνοώδης Δρυς Quercus pubescens, με κατανομή σε όλη την Κέρκυρα και σε όλα τα υψόμετρα (κοινή και στην ευμεσογειακή ζώνη). Λιγότερο ανθεκτική στη ζέστη και πιο απαιτητική είναι η Πλατύφυλλη Δρυς Quercus frainetto, με παρουσία στην ΒΑ Κέρκυρα σε μεσαία υψόμετρα και πιο σπάνια αλλού και πιο χαμηλά. Η Πλατύφυλλη Δρυς βρίσκεται συχνά σε μίξη με Καστανιές Castanea sativa, Χνοώδεις Δρύες και λιγότερο άλλα είδη και με μακί. Η Μακρολέπιος Δρυς Quercus ithaburensis subsp. macrolepis, είναι πιο ξηρανθεκτική και προτιμά συχνά θέσεις με ασβεστόλιθο και φτωχά εδάφη. Είδος με μεγάλη οικονομική σημασία για το νησί στο παρελθόν, σήμερα το βρίσκουμε κυρίως στην ΒΑ Κέρκυρα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 900μ. Λίγα άτομα από τα παλιότερα δάση της, υπάρχουν και αλλού, όπως στο Πεντάτι και τον Τρίαλο. Επιπλέον η Μακρολέπιος Δρυς είναι αρκετά δύσφλεκτη, γλυτώνοντας συχνά από τις πυρκαγιές. Πολλές φορές τη βρίσκουμε σε μίξη με τη Χνοώδη Δρυ Quercus pubescens, αλλά και με αείφυλλα πλατύφυλλα. Η Καστανιά Castanea sativa όπως αναφέρθηκε ήδη, συχνά είναι σε μίξη με Πλατύφυλλες Δρύες Quercus frainetto, σε μεσαία υψόμετρα, στην ΒΑ Κέρκυρα. Επίσης σημαντική είναι η παρουσία της και στο δάσος Κομπιτσίου στην κεντρική Κέρκυρα, σε μίξη με Κουκουναριές, Ποδισκοφόρες Δρύες Quercus robur subsp. pedunculiflora κτλ., ενώ σπανιότερα απαντάται και αλλού. Σκόρπια στη ζώνη αυτή σε μεσαία και μεγαλύτερα υψόμετρα βρίσκουμε επίσης τη Μακεδονική Δρυ Quercus trojana και τα σφενδάμια (Acer campestre, Acer monspessulanum subsp. monspessulanum και Acer obtusatum). Σε σκιερές θέσεις συχνά βρίσκουμε Ανατολικούς Γάβρους Carpinus orientalis, Οστρυές Ostrya carpinifolia και Φράξους Όρνους Fraxinus ornus.

Χνοώδης Δρυς και Μακεδονική Δρυς στον Παντοκράτορα

 

Δάσος Μακρολέπιας Δρυός στον Παντοκράτορα

Δάσος Πλατύφυλλης Δρυός / Καστανιάς και μακί στον Παντοκράτορα

 Λόγω της έντονης ανθρώπινης επίδρασης στη ζώνη αυτή, στο νησί, μεγάλες εκτάσεις καλύπτονται από ψευδομακί (pseudomaquis). Κυρίαρχα είδη εδώ είναι το Πουρνάρι Quercus coccifera, το Φιλύκι Phillyrea latifolia, η Δάφνη Laurus nobilis, και η Αριά Quercus ilex.

Ψευδομακί γύρω από την Πετάλεια

 

Στα μεγαλύτερα υψόμετρα της ζώνης αυτής, τις δεκαετίες του 1950 και 1960 φυτεύτηκαν πολλές χιλιάδες φυτάρια και σπόροι κωνοφόρων (Μαύρη Πεύκη Pinus nigra, ελάτη Abies sp. κ.α.). Όμως, πολύ μικρό ποσοστό αυτών επιβίωσε, λόγω των πυρκαγιών και της βόσκησης.

Μαύρη Πεύκη στον Παντοκράτορα

 

 

ΑΖΩΝΙΚΗ ΒΛΑΣΤΗΣΗ

 

Στην Κέρκυρα υπάρχουν υπολείμματα παραποτάμιων και παραλίμνιων δασών, τα οποία είναι γνωστά ως αλλουβιακά ή υγρόφιλα. Από τα σκληρόξυλα πλατύφυλλα, ιδιαίτερο είδος είναι η υγρόφιλη Ποδισκοφόρος Δρυς Quercus robur subsp. pedunculiflora, η οποία σχηματίζει δάσος σε κοιλάδες της κεντροανατολικής Κέρκυρας (το πιο σημαντικό τμήμα στο δάσος Κομπιτσίου), ενώ μικροσυστάδες και απομονωμένα άτομα υπάρχουν στην ευρύτερη λεκάνη απορροής του Ποταμιού του Ποταμού και της Λιμνοθάλασσας Χαλικιόπουλου, αλλά λιγότερο και αλλού. Από τις φτελιές βρίσκουμε την κοινή και διαδεδομένη Πεδινή Φτελιά Ulmus minor και τη σπάνια Ορεινή Φτελιά Ulmus glabra. Αρκετά ασυνήθιστος είναι ο Νερόφραξος Fraxinus angustifolia subsp. oxycarpa, ο οποίος είναι λίγο πιο κοινός σε λίγες περιοχές της κεντρικής Κέρκυρας και πολύ πιο σπάνιος στα βόρεια και στα νότια του νησιού. Ο Πλάτανος Platanus orientalis είναι διαδεδομένος μόνο στις λεκάνες απορροής της Μεσογγής και της Μπενίτσας. Αλλού υπάρχουν μεμονωμένα άτομα. Το Σκλήθρο Alnus glutinosa, το οποίο που υπήρχε στη Λιμνοθάλασσα Χαλικιόπουλου, μάλλον εξαφανίστηκε πρόσφατα.

Δάσος Ποδισκοφόρου Δρυός στα Κοτσυφάκια

 

Από τα μαλακόξυλα βρίσκουμε την Ασημοϊτιά Salix alba, την Βουνοϊτιά Salix eleagnos, την Ασημόλευκα Populus alba και τη Μαύρη Λεύκη Populus nigra.

Μικρότερου ύψους, υγρόφιλα δασικά είδη, τα οποία συχνά σχηματίζουν ‘συστάδες-στοές’ είναι η Λυγαριά Vitex agnus-castus, τα αρμυρίκια Tamarix sps., η Αγριοκρανιά Cornus  sanguinea κτλ.

Δάσος Ασημόλευκας και Ασημοϊτιάς στον Τυφλό